Koppermaandag is een gildefeest dat stamt uit de Middeleeuwen. Het wordt vandaag de dag nog gevierd door boekdrukkers, -binders en grafici op de eerste maandag na Driekoningen, 6 januari, direct na afloop van de christelijke wintervieringen en meteen bij aanvang van het nieuwe jaar.
Rechten en plichten van het boekdrukkersgilde
Destijds lazen de gildemeesters op deze dag de gildebrieven voor aan de leden van het betreffende gilde, in ons geval aan de boekdrukkers en -binders. Tegenwoordig overhandigen bedrijven hun personeel een arbeidscontract en de cao. Zakelijke relaties ontvangen Leverings- en betalingsvoorwaarden.
‘Kopperen’
In de Middeleeuwen verzamelden de gildelieden na de plechtigheid geld om het te verbrassen. Het woord kopper is daar een verwijzing naar. Het doet denken aan ons huidige woord kop, in de betekenis van beker. De bekers werden rijkelijk gevuld met geestrijk nat. Kopperen is dus zoiets als flink innemen.
De koppermaandagprent
Koppermaandag is echter meer dan het voorlezen van arbeidsvoorwaarden en het houden van een drinkgelag. Boekdrukgezellen (leerlingen) vervaardigden speciaal voor deze dag een kunstwerk, de zogenoemde koppermaandagprent. Het is een kunstzinnig drukwerk met een heilwens voor het nieuwe jaar. De gezellen overhandigden de prent aan hun meesterdrukkers en aan de eigenaar van de drukkerij. Later werden deze prenten ook aan de zakelijke relaties gestuurd.
Dit gebruik van het versturen van mooie, al dan niet zelf vervaardigde prenten met goede wensen voor het nieuwe jaar kennen we nog steeds. We noemen ze kerstkaarten en je mag ze versturen tot en met Driekoningen, 6 januari.
Ook in jouw regio?
Veel mensen die tegenwoordig werkzaam zijn in de grafische industrie, versturen koppermaandagprenten. Overal in het land vieren drukkers, boekbinders en grafici Koppermaandag met feestelijke bijeenkomsten. Groningen en Meppel, steden bij uitstek met een grafische traditie, besteden jaarlijks aandacht aan Koppermaandag met het uitreiken van een koppermaandagprent en (bescheiden) feestelijkheden.
Google eens Koppermaandag in je eigen regio, wie weet viert men er het feest. Het is leuk om getuige of deelgenoot te zijn van een eeuwenoud gebruik dat juist voor ons als schrijvers belangrijk is. Zijn wij niet afhankelijk van de ambachtelijke vaardigheden van boekdrukkers, -binders en grafici? Het unieke van Koppermaandag is tenslotte dat zij nog de enige beroepsgroep vormen die Koppermaandag in ere houden.
